Broń palna rozwijała się równolegle z postępem cywilizacyjnym, technologicznym i naukowym. Wraz z kolejnymi starciami militarnymi, bitwami i wojnami pojawiały się kolejne egzemplarze broni i nowe rodzaje amunicji. Pistolety skałkowe, zastępowane były przez kapiszonowe, następnie zaczęto ładować broń odtylcowo, aż powstała broń samopowtarzalna i automatyczna. W tym artykule przyjrzymy się tej ostatniej. Wynalezienie jej było nie lada przełomem, którym sprawił, że broń stała się szybsza, bardziej śmiercionośna, mniej zawodna i przede wszystkim nie wymagała od strzelca tak dużej ingerencji.

Rozwój broni palnej

Obserwując działanie dzisiejszych zaawansowanych broni palnych i zestawiając je z tym, które wykorzystywane były jeszcze IX wieku na terenie Cesarstwa Chińskiego, można nie móc wyjść z podziwu, ponieważ rozwój technologiczny, jaki odbył się na przestrzeni epok, jest wręcz zachwycający. Dawniej, jakikolwiek wybuch był ściśle związany z działaniem czarnego prochu. Strzelanie zatem odbywało się – z dzisiejszego punktu widzenia – dość prymitywnie. Tzw. lanca ognista z X wieku skonstruowana była ze zwykłego kija, a podpalano ją przez zwykły lont.

Z czasem czarny proch był wykorzystywany do nieco bardziej zaawansowanych pistoletów. W XVI wieku zaczęto stosować tzw. zamek lontowy, przez co proces odpalania lontu był bardziej bezpieczny. Natomiast wymyślenie zamków kołowego, skałkowego i kapiszonowego pozwoliło jeszcze bardziej udoskonalić broń palną – była ona mniej awaryjna, a ładowanie jej nie zajmowało już tyle czasu. Co ciekawe, dopiero pistolet kapiszonowy w pełni chronił przed niekorzystnymi dla prochu czynnikami atmosferycznymi takimi jak wilgoć.

Przeładowanie broni zajmowało jeszcze mniej czasu, gdy w połowie XIX wieku pojawiła się broń odtylcowa. Niedługo po tym pojawiła się taka broń powtarzalna, jaką jest ładowany odtylcowo Mauser M1871. Długość jej lufy wynosi 855 mm, natomiast kaliber – 11 mm.

Jednak prawdziwym przełomem, który przyczynił się do pojawienia się karabinów maszynowych i automatycznych, było wynalezienie nabojów zespolonych. Tzw. kartaczownica, której wynalazcą jest Richard Gatling, umożliwia oddanie 1200 strzałów na minutę. Z kolei karabiny maszynowe RKM odznaczały się małą wagą jak na tego typu sprzęt. Kultowym jest też karabin maszynowy automatyczny CKM. Jest to przykład strzeleckiej automatycznej broni zespołowej, który wykorzystywał naboje karabinowe.

Powyższy skrótowy podział broni przedstawia, jak dynamicznie była ona udoskonalana. W dalszej części artykułu dokonana zostanie klasyfikacja poszczególnych broni automatycznych.

Rodzaje broni automatycznej – rodzaj ognia

Na czym polega automatyczność tego rodzaju broni? Dzięki temu automatycznemu systemowi strzelec nie musi przeładowywać broni po każdym strzale. Wystarczy, że wciśnie spust, a seria pocisków będzie trwała aż do skończenia się amunicji w magazynku lub do zwolnienia spustu. W tego typu broniach ważna jest pojemność magazynka. Co ważne, możliwy jest z nich ostrzał ogniem pojedynczym, jak i ciągłym. Karabinki automatyczne wyposażone są bowiem w specjalny przełącznik, którym zmienia ich tryb.

Broń samoczynna

Ten typ pistoletu wyposażony jest w mechanizm spustowy, dzięki któremu ogień może być prowadzony wyłącznie seriami. Wystarczy załadować amunicję i wcisnąć spust. Co ciekawe, jest on na tyle czuły, że trudno oddać z niego pojedynczy strzał. Jest to umiejętność, która cechuje wytrawnych strzelców. Przede wszystkim broń samoczynna przeznaczona jest do szybkiego i intensywnego strzelania. Niektóre działa przeciwlotnicze zaliczane są do grupy broni samoczynnych. Jednak najbardziej rozpoznawalnym przykładem tej broni jest produkowany przez III Rzeszę MP 40, zwany Schmeisser.

Broń samopowtarzalna

Do broni samopowtarzalnej zalicza się pistolety i karabiny, których nie trzeba przeładowywać po każdym oddanym strzale – przeładowanie następuje w sposób zautomatyzowany. Aby przerwać działanie mechanizmu spustowego, należy użyć wbudowanego w broń przerywacza. Co ważne, taka broń umożliwia strzelanie jedynie ogniem pojedynczym. Najbardziej znanym przykładem broni samopowtarzalnej jest Glock 17.

Broń samoczynno-samopowtarzalna

Broń tego typu cechuje się tym, że umożliwia prowadzenie ognia pojedynczego i ciągłego. Sposób zmiany trybu różni się w zależności od modelu broni. W niektórych karabinach dokonuje się tego, odpowiednio wciskając spust, w inny natomiast do zmiany trybu służą specjalne przełączniki. Wiele karabinków, karabinów i pistoletów automatycznych jest właśnie samoczynno-samopowtarzalnych. Najbardziej znane to: AR-15 czy AK-47

Podział broni automatycznych ze względu na mechanizm

Otóż broń automatyczną dzieli się także rodzaj napędu automatycznego. Odpowiada on za przygotowanie pistoletu lub karabinu do oddania kolejnego strzału. Konkretniej – chodzi o odryglowanie, przemieszczenia zamka w położenie tylne, o wyciąganie i wyrzucanie łuski naboju i dostarczenie nowego pocisku do komory nabojowej, a następnie umieszczenie zamka do przodu i o ponowne zaryglowanie.

Tak też wyróżnia się broń gazodynamiczną – wykorzystującą gazy prochowe, napędową – korzystającą z energii zewnętrznego silnika elektrycznego, pneumatycznego lub hydraulicznego oraz mieszaną będącą połączeniem obu mechanizmów.

Broń półautomatyczna i broń maszynowa

Bronią półautomatyczną najczęściej jest broń artyleryjska. Jednym z wyjątków jest radziecki karabin przeciwpancerny PTRD zaliczany do broni strzeleckiej. Do obsługi „półautomatów”wykorzystuje się zarówno energię gazów prochowych, zewnętrzne źródła energii, jak i siłę mięśni samego strzelca. Nabój bowiem ładowany jest ręcznie, natomiast otwarcie zamka, wyrzut łuski i napinanie iglicy odbywają się w sposób zautomatyzowany.

Do grupy broni maszynowych zalicza się bronie samoczynne i samoczynno-samopowtarzalne. Mogą to być automatyczne oraz maszynowe pistolety, karabiny i karabinki, a także działa samoczynne takie jak armaty i działka przeciwlotnicze.